KONU:
"Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için, yarın ölecekmiş gibi ahiret için çalış."

 

Söze öncelikle şu Hadis-i Şerif'le başlamak gerekir;

Hz. Ebu Hureyre r.a Kale Rasûlullah s.a.s:
"Kim benim adıma yalan söylerse cehennemdeki yerine hazırlansın."
(Buhari ve Müslim, Hadis no: 4; Darimi, Sünen hadis no: 594; İmam Ahmed, Müsned hadis no: 9146.) 

 

 

Enes b. Mâlik şöyle demiştir:
"Beni size çok hadis rivayet etmekten alıkoyan şey Allah Resûlü"nün (sav) şu sözüdür: "Her kim benim adıma bilerek yalan söylerse, cehennemdeki yerine hazırlansın.""
(M3 Müslim, Mukaddime, 2) 

 

 

Rasûlullah (s.a.s)'in böyle sert bir uyarısını duyduktan sonra, hadis rivayetlerinde ki öncelikli konunun; "sözün güzelliği ya da doğruluğu" değil, "o sözü gerçekten A.s.v.'ın söyleyip söylemediği" olduğu ortaya çıkmaktadır. O'na ait olmadığı kesinleşmiş sözleri öyleymiş gibi yaymaya çalışmanın da herhalde sorumluluğu olacaktır. Dikkat edelim, CEHÂLET mâzeret değildir, belki hafifletici sebeptir.

Aşağıda da göreceğiniz gibi, bu konu üzerinde ki ittifakın ne kadar kuvvetli olduğunu göstermek için, farklı görüşlerde olan hoca ve akademisyenlerin görüş ve araştırmalarına yer verdik.

Bu söz meşhur olmasına rağmen temel hadis kaynaklarında hadis olarak zikredilmemiştir. İhtimalle, ilk dönemlere ait büyüklerden birine ait bir sözdür. Zira anlamı, dinimizin genel muhtevasına uymaktadır.

Hemen her hutbede ve her vaazda duyduğumuz bir hadise, hocaefendinin biri "uydurmadır" demiş: Böyle meşhur bir hadisin uydurma olması mümkün müdür? Sözkonusu hadis Şöyle: "Hiç ölmeyecekmiş gibi dünyan için, yarın ölecekmiş gibi de ahiretin için çalış."

"Meşhur" olan bir hadis elbette uydurma olamaz. Ama hadîs dilinde "meşhur" deyince Rasulülah (sav)'tan itibaren her devirde en az üç ravinin rivayet etmiş olduğu hadis anlaşılır.(bk. Abdullah AYDINLI, Hadis Istilahları Sözügü 97) Sizin meşhur dediğiniz, halk arasında yaygın anlamındadır. Aslında uydurma olan bir söz, sonradan halk arasında yaygın, yani meşhur hale gelebilir: Bu onun "sahih" olduğunu göstermez.Önce bu "söz" altı değil, meşhur dokuz hadis kitabında da yoktur. Gerçi Beyhakî ve Ibn Kuteybe zayıf senetlerle rivayet etmişlerdir, ama Elbanî -biraz tereddütle karşılamak gerekse de- "Bu hadisin Rasulüllah (sav)'a varan bir aslı bilinmemektedir" der.(bk. Silsiletü'1-ehadîsid-Dâife, I/20 (H. 8) Ali IRFAN'in yazdığı Mufassal Ahlak-i Medenî (Ist.1329) adlı kitabın baş tarafında Hz: A1i'nin sözü olarak verilmiş, kaynak gösterilmemiş) Yani hâdis rivayet yönünden çok şaibelidir. Dirayet yönüne gelince: Önce hadisin arapçası fasîh değil, yapma bir Arapçayı andırır. Ikinci ve daha önemli olarak, ma'nâsi en az iki Kur'ân ayetiyle zıtlık arzeder:1. Geçmiş milletlerin hatalı tutumları kınanırken onlara "hiç ölmeyecekmiş gibi yüksek köşkler, kaleler mi ediniyorsunuz?"(K. Su'arâ (26) 129) denir. Demek ki, hiç ölmeyecekmiş gibi çalışmak yerilen bir vasıf tır. 2. Kârun kıssası münasebetiyle: "Allah (cc)'ın sana verdiği (varlıkta) Ahiret yurdunu ara. Dünyadan da nasibini unutma" buyurulur.(K. Kasas (28) 77) Demek ki, esas olan ahiret yurdunu aramaktır. Dünya Ahirete nispetle ne ise önem derecesi de o olacaktır. Binaenaleyh, sözü edilen hadis, en azından çok zayıf olmuş olur (uydurma olmaya daha yakındır) ve buna hiç bir hüküm bina edilemez (Allah'u a'lem).

Soru:
Bir kardeşimiz:
"Yarın ölecekmiş gibi ahiret için, hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için çalışın dedikleri hadis midir?" diye sormuş.

Cevap:
Bu söz hadis değildir! Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in böyle bir hadisi yoktur. Bu söz, Muhammed Nâsıruddin el-Albânî (Rahmetullahi Aleyh)'in dediği gibi, Amr bin As'ın sözüdür.

Bu söz üzerinde hadis ilmi açısından sıkıntı var, sahih olmadığı yönünde alimlerin görüşleri var, ama aynı alimler Peygamber (s.a.v.)'in hayatı budur diyorlar. Müminin dünyada nasibi vardır, bu nasipleri Allah takdir etmiştir. En pahalı arabayı evi yiyecekleri alabilir, haram yemez, temiz yer.

Çok açık ayet: "Deki; Şu Allah'ın çıkardığı bu tertemiz nimetleri kim kullarıma haram ediyor." (A'raf - 7/32)

Mümin pahalı elbise giymez sözü bu ayetle ters düşüyor. Zekâtını vermediği maldan elbise giymez mümin. Dünyadan bu tür bir nasibimiz var demek ki, bu nasibi elde etmek için arzumuz dünya çapı kadar da olabilir. Bu sanki hiç ölmiycekmişiz mantığı gösterir dışardan, ama aynı mümin çift mesai yapıyordur, gece de teheccüde kalkınca bakılıyor ki bunun asıl derdi ahiretmiş. "Mümin asgari ücretle çalışır, daha fazlası caiz olmaz" sözü sosyalist sözüdür, İslam sözü değildir. Mümin azami ücretle çalışır. Dünya benim olsun der ama o dünyayı Allah'a secde ettireyim diye. Dengeli duruş budur.

İmam Sehavi'nin Sehâvî'nin el-Mekâsıdü'l-Hasene kitabında bulduk. 
İmam Sehavi: Bu hadis için ben bir cüz yaptım. Avamın dilinde şöhret bulan hadisin aslı şu; dünyan için amel et ebediyyen yaşayacakmış gibi, ahiretin için amel et sanki yarın ölecekmiş gibi.
Ne diyor bununla ilgili İmam Sehavi; "Bunun aslı yoktur, Merfu olarak" yani Resullah'a (a.s.m.) dönen, herhangi bir aidiyeti olmayan bir sözdür. Mevzuat kaynakları içerisinde de sadece burda bulabildik, bu da mevzuat kaynaklarından bir tanesidir. İsmi ilginçtir bu kitabın; Güzel Maksatlarla halkın dilinde dolaşan sözler" diye ifade etmiş kitabını.

Evet bu da deşifre bir söz, öyle gri bölgede kalan bir söz değil, hiç bir biçimde aslı astarı olmayan, Resulullah'la hiç bir irtibatı olmayan bir söz.

Belki bazıları diyebilir ki bunun manası ne güzel. Bana göre manası da çok anlamlı değil. Çünkü hiç ölmeyecekmiş gibi dünya ifadesi çok saçma sapan, bunu ne bir ayetin paralelinde açıklayabiliriz, ne de sahih bir hadisin gölgesinde buna yer bulabiliriz. Akabinde de hemen ölecekmiş ahiret için.. bu tam bir kaos. Sözün kendi içerisinde mantıksal bir tutarlılığı yok.

Bazıları bu sözü şöyle anlıyor; nasılsa ebediyyen bu dünyada kalıcaz, çok fazla yüklenmeye gerek yok nasıl olsa sonsuza dek buradayız, vaktin çok olunca bir işi ötelersin ya.. gibi bunu züht olarak yorumluyorlar. Bunu züht olarak yorumlayınca bu ifade mantıksal olarak tutarlılığına kavuşuyor. Bu kez sahih bir hadiste Resulullah'ın (a.s.m.) "Bu dünyada sanki bir yabancı gibi gelmiş, yahut yol geçen, uğrayan kimse gibi ol" ifadesi ile örtüşüyor. İki gece kaldığın otelde nasıl duvara saat asmıyorsan, boya badana yapmıyorsan, oraya eşya almıyorsan, iki gece kalıp gidiyoruz diyorsan, Dünyada ki duruşunu da geçişini de böyle gören bir anlayışı Resulullah anlatıyor. Kur'an'da da Cenab-ı Hak böyle diyor; Allah azze ve celle bunu bir oyun eylence, karşılıklı bir iftihar, birbirinize üstünlük yarışı v.s. geçici bir süreç, misalini nasıl veriyor; yukarıdan damlayan damlanın yerde yeşerttiği bir bitkinin, sonra sararıp çöpe dönmesi.. dünya hayatını buna benzetiyor Allah.

Allah'ın ve Resul'ünün böyle dediği bir yerde hiç ölmiycekmiş gibi dünyaya milleti zorlamak saçma sapan birşeydir. Genellikle de bu sözün ilk bölümüne bol gaz çekiliyor

Böyle bir hadis var mıdır? Yoktur. Bunu her zaman söyler dururlar. Zaten böyle bir şeyin olması da mümkün değil, tezat olur. Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için çalışan bir insan, yarın ölecekmiş gibi ahiret için çalışamaz mümkün değil. Bunu söyleyenler kaynağını göstersinler. Milleti böyle diye diye dünya perest yaptılar..

Böyle bir söz var ama hadis olarak çok böyle sahih itibar edilecek seviye de değil. Fakat mana doğrudur. Müslüman dünyayı bırakıp bir lokma bir hırka inzivaya çekilmek dinimizde yok. Ahireti bırakıp dünyaya çalışmak ta yok. İkisini de dengeleyeceğiz.

O rivayetin aslı yoktur, sahih değildir. Söz olarak anlamlı buluyorum. Kim ne maksatla yerse o maksatla kullanabileceği birşey. Hadis olmadığı kesin ama bana dengeli bir söz olarak gözüküyor. Dünyevilik ne kadar kötüyse fakirizm de o kadar kötüdür.